به گزارش پایگاه خبری مبین۲۴ به نقل از روزنامه اینترنتی اسلیت، هفته گذشته، ایستگاه فضایی بین‌المللی یک “حادثه برخورد” داشت، به این معنی که در خطر برخورد با زباله‌های فضایی قرار گرفت. همانطور که بعد مشخص شد، این زباله‌ها از تکه تکه شدن یک ماهواره قدیمی روسی که روسیه آن را در یک آزمایش موشک ضد ماهواره جدید خود نابود کرده بود، ردیابی شدند. در فیلم Gravity محصول ۲۰۱۳، تقریباً همین اتفاق رخ می‌دهد که منجر به نابودی سفینه فضایی جورج کلونی و ساندرا بولاک می‌شود. در حالی که فضانوردان ایستگاه فضایی در دنیای واقعی در حال حاضر ایمن هستند ولی درام فضایی اخیر نشان داد که سیاست فضایی فعلی چقدر ضعیف است و فضای (به معنای واقعی کلمه) درهم و برهم شده است.
در روز جمعه با لورا گرگو، اخترفیزیکدان سابق که اکنون همکار آزمایشگاه علوم و مهندسی هسته‌ای در دانشگاه MIT هست، در مورد اینکه چگونه فضا به طور همزمان به میدان جنگ و محل دفن زباله تبدیل شده است و چه نوع سیاست‌هایی ممکن است بتواند فضا را به عنوان مکانی امن برای همه زمینیان حفظ کند. گفتگویی انجام دادیم.
ست استیونسون: وقتی روسیه این ماهواره را منهدم کرد، آیا این هشداری بود به ایالات متحده یا سایر کشورها که اگر بخواهیم می توانیم ماهواره‌های شما را از این آسمان بیرون بیاوریم و ارتباطات شما را قطع کنیم؟
لورا گرگو: بله. فضا برای ارتش ها و به ویژه برای ارتش ایالات متحده مهم است که سربازان و تجهیزات و چیزهایی را که به سراسر جهان می فرستد و باید بتواند با آنها ارتباط برقرار کند. که ستون فقرات عملکرد نظامی ایالات متحده را فراهم می‌کند. وقتی به تسلیحات فضایی و سلاح‌های ضد ماهواره فکر می‌کنید، تقریباً همیشه انواع ماهواره‌هایی را هدف قرار میدهید که می‌توانند از جنگ‌ها برروی زمین همچون ناوبری، ارتباطات، اطلاعات، نظارت، شناسایی پشتیبانی می‌کنند.
روسیه مطمئناً از نظر فناوری توانایی این را دارد، اما انجام آن سخت است. آنها می‌گویند، “ما می توانیم ماهواره های شما را هدف قرار دهیم. آنها بندر امنی ندارند.»
چگونه ماهواره را ساقط می‌کنند؟ انجام دادنش سخت است؟
بسیار چالش برانگیز است این کار به ظرافت فنی زیادی نیاز دارد، که شاید یکی از انگیزه‌های دیگر برای آن نمایش دادن همین ظرافت فنی باشد زیرا نشان می دهد که شما بر یک فناوری چالش برانگیز تسلط دارید. کاری که شما انجام میدهید این است که با یک وسیله نقلیه پرتاب کننده موشک، یک سلاح کوچک را که روی یک موشک قرار گرفته از زمین مستقیماً به سمت جایی که فکر می‌کنید ماهواره قرار است باشد پرتاب می‌کنید که آن هم چیزی کوچک را شلیک می کند که می تواند در یک برخورد با سرعت بالا با آن ماهواره مانور دهد. آن ماهواره‌ها واقعا سریع هستند، ۷ کیلومتر در ثانیه، ۳۰ برابر سرعت یک جت در حرکت هستند و برای اینکه بتوانید در چنین برخوردهایی با سرعت بالا مانور دهید، دانش فنی زیادی لازم است که از آن تحت عنوان اصابت گلوله با گلوله توصیف شده است.
آیا ساقط کردن ماهواره ها چیزی است که زیاد اتفاق می افتد؟
ساقط کردن ماهواره ها چیزی نیست که زیاد اتفاق بیفتد. در طول زمان حضور ما در فضا و همه روابط دشوار جنگ سرد و رقابت های جدیدی که در حال وقوع است، محدودیت‌های زیادی وجود داشته است. در واقع، برای چندین دهه، تقریباً این مسأله یک تابو بود، مثل این بود که “ما این کار را نمی کنیم.” بنابراین از نظر انهدام‌های بزرگ ماهواره ها، در ۱۵ سال گذشته تنها تعداد انگشت شماری وجود داشته است.
من فکر می کنم چین این کار را کرد، هند و ایالات متحده هم این کار را انجام داده‌اند،. درسته؟
بله، و اکنون هم روسیه انجامش داد. زمانی که چین در سال ۲۰۰۷ این کار را آزمایش کرد، اعتراض عمومی زیادی به وجود آمد و چین دیگر هرگز همان کار را انجام نداد. زمانی هم که هند و ایالات متحده سیستم‌های خود را آزمایش کردند، در ارتفاعات پایینی از سطح زمین این آزمایش را انجام دادند تا زباله‌های تولید شده نسبتاً سریع از فضا بیرون ریخته شوند..
آیا دلیل خاصی وجود داشت که روسیه اکنون این کار را انجام دهد؟
من بینش خاصی نسبت به تفکر روس‌ها ندارم. اما مطمئناً ما در میانه یک مسابقه تسلیحاتی هستیم و شاید این چند قدم آهسته یا یک دویدن است، یا شاید هم تند راه رفتن است. اما بین ایالات متحده و روسیه و چین، هر سه کشور زرادخانه های هسته‌ای خود را به ارزش میلیاردها دلار مدرن سازی کرده‌اند. و ما مثل گذشته دیگر با هم صحبت نمی‌کنیم. معاهدات کنترل تسلیحات کنار گذاشته شده‌اند.
فکر می‌کنم این نشانه‌ای از پویایی بزرگ‌تر در تلاشی برای پیروزی فن‌آورانه در برابر سایر کشورها و درگیر شدن در انواع تکنولوژی‌ها است که نه تنها نشان می‌دهد که سلاح‌های تهاجمی عالی دارید، بلکه می‌توانید دفاع کشور دیگری را نیز هدف قرار دهید.
ما در اینجا روی زمین معاهدات کنترل تسلیحات داریم، اما به نظر نمی رسد که آنها در مورد فضا سرعت مسابقه تسلیحاتی را تا این حد کاهش دهند، از سال ۱۹۶۷ یک پیمان فضایی در سازمان ملل متحد وجود دارد. از جمله، این معاهده ادعا می کند که فضا متعلق به تمام بشریت است و استقرار تسلیحات هسته‌ای در مدار یا روی ماه را ممنوع کرده است.
من قبلاً به خاطر تکرار چیزهایی مانند “غرب وحشی در فضاست” و اینکه “هیچ قانونی وجود ندارد” اشتباه کرده‌ام که اصلا آن صحبت‌ها درست نبود. قانون وجود دارد. ولی خوشبختانه، ما مجبور نبودیم آن را اعمال کنیم، ما هنوز جنگ فضایی نداشته‌ایم. اما من فکر می‌کنم که هر خصومت بزرگی را بین کشورهای بزرگ در آینده شاهد باشیم، شامل اتفاقی در فضا خواهد بود.
این درگیری ها بر سر این که قوانین تعامل در فضا چگونه باشد، مدت هاست که شکل گرفته است. من به ابتکار دفاع استراتژیک فکر می کنم که در آن رونالد ریگان ایده تسلیحات دفاعی مستقر در فضا را مطرح کرد که می‌تواند اولین حمله هسته‌ای را متوقف کند، درست است؟
آره در دوران جنگ سرد یا جنگ ستارگان در دوره ریاست‌جمهوری ریگان واقعاً نقطه اوج این گفتگوها بود. چشم انداز این بود که ایالات متحده رهگیرهای دفاع موشکی یا سیستم‌های دفاع موشکی خود را در فضا قرار دهد که می تواند هرگونه حمله موشکی شوروی را با سلاح های هسته‌ای متوقف کند. و آن سلاح های هسته‌ای را نابود کند.
وقتی می گویید «دفاع موشکی می تواند تسلیحات هسته‌ای را نابود کند»، من با آن موافقم. انسان‌ها نمی توانند به طور نامحدود با تسلیحات هسته‌ای همزیستی کنند. اما مشکل ایجاد دفاع و عدم توافق در مورد آن یا عدم فکر کردن به آن در این است که کاری که به طور کلی انجام میدهید این است که دشمن خود را تشویق می کنید که فقط موشک های تهاجمی بیشتری بسازد. تا شما کمی دفاع می‌سازید، آنها موشک‌های تهاجمی بیشتری خواهند ساخت، و بعد دوباره من دفاع بیشتری می‌سازم، آنها تهاجمی بیشتری می‌سازند و نگاه می‌کنید و می‌بینیم که ما در یک مسابقه تسلیحاتی هستیم.
مذاکرات در حال انجام در سازمان ملل در مورد ایجاد برخی قوانین جدید فضایی است. کشورهای فضاپیمایی مانند چین و روسیه طرفدار یک معاهده فضایی جدید هستند که تسلیحات فضایی را بیشتر محدود می‌کند، اما به نظر می رسد که آنها بر سر محدوده مقررات جدید با ایالات متحده در تضاد هستند.
از تمام صحبت‌هایی که من داشته‌ام، روسیه و چین همچنان نگران به ایالات متحده و دنبال کردن دفاع موشکی فضاییش فکر می‌کنند. هنوز هم بسیاری از اضطراب ها و نگرانی های آنها را به جنب و جوش در می‌آورد. این قطعاً چیزی است برای معاهده ای که آنها پیش برده‌اند، تا رهگیرهای دفاع موشکی مبتنی بر فضا را غیرقانونی کند، بسیار مهم است.
شما می توانید از دیدگاه دشمنان ما متوجه شوید که چرا اگر سیستمی داشته باشیم که بتواند همه موشک های هسته‌ای آنها را ساقط کند، آنها نگران می شوند، خوب، ما می‌توانیم اولین حمله را بدون مجازات کامل انجام دهیم. ما هیچ نگرانی در مورد قصاص نخواهیم داشت.
نگرانی همین است. اگر دفاعی غیرقابل نفوذ دارید، در مقابل تلافی آسیب پذیر نیستید. اگر روسیه یا چین معتقد بودند که ایالات متحده معتقد است که می تواند اولین حمله را بدون خطر تلافی انجام دهد، برای آنان داشتن چنین طرفی در این قرارداد غیر قابل تحمل بود پس به نابود شدنشان مطمئن نیستند.
درست. پس آنان چه می گویند؟ اگر در برابر انتقام جویی آسیب پذیر نیستیم، چه می توانند بکنند؟ بسیاری از آنان به فکر راه‌هایی برای متقاعد کردن ایالات متحده هستند که احتمالاً هم هنوز متقاعد نشده است که واقعاً آسیب‌پذیر است.
در میان این همه موضع گیری نظامی، و جایی که کشورها ماهواره‌های خود را منفجر می‌کنند تا نشان دهند که می توانند، به نظر می رسد که یک اثر خارجی منفی هم وجود دارد و آن تمام این زباله هایی است که ایجاد می‌شود. این همه زباله فضایی چقدر مشکل بزرگ هستند؟
زباله های فضایی یک مشکل بزرگ هستند. انهدام یک ماهواره بزرگ اساساً می تواند میزان زباله های موجود در فضا را دو برابر کند. و اگر این کار را در انواع خاصی از مدارها انجام دهید، می‌تواند برای چندین دهه و یا اساساً برای همیشه در فضا بماند. کارکرد خوب و قابل پیش بینی برای فضا مستلزم آن است که همه در یک جهت پارو بزنند و اشتباهات بزرگ انجام ندهند یا آزمایش هایی مانند این را انجام ندهند، که ممکن است یک نکته سیاسی ثابت شود، اما استفاده دیگران از فضا را به خطر خواهد انداخت.
جالب اینجاست که این اتفاق همزمان با گسترش و توسعه فعالیت‌های تجاری فضا همچون پرتاب همین ماهواره‌های استارلینک و سایر ابتکارات برای ساخت سرویس‌های اینترنتی مبتنی بر فضا است که به کاربران روستایی و کاربران راه دور کمک می‌کند تا به اینترنت دسترسی داشته باشند. اما شما نمی توانید این کار را انجام دهید، نمی توانید این همه پول را سرمایه گذاری کنید و نمی توانید همزمان هم تصور کنید که مجموعه ای متشکل از ده ها هزار ماهواره می توانند در محیطی که در آن شما ماهواره ها را نیز منفجر می کنید، به خوبی کار کنند.
حتی اگر این چیزها به خوبی در نظر گرفته شده باشند، اگر قرار است ماهواره ها استفاده‌های خوبی داشته باشند، فقط این واقعیت که چیزهای بسیاری در آنجا هستتد به این معنی است که پتانسیل بیشتری برای برخورد وجود دارد. یک بار یک برخورد تصادفی بین دو ماهواره وجود داشت که باعث ایجاد زباله های فضایی زیادی شد، درست است؟
درسته. ما در دهه‌های گذشته تعداد نسبتاً کمتری از ماهواره‌ها را داشته‌ایم. اما الان کاملا متفاوت است. هر ساله صدها مورد جدید پرتاب می شوند و ما هزاران چیز را در آنجا تصور می کنیم. این‌ها چیزهای زیادی برای پیگیری هستند. ما تجربه ای در این مورد نداریم ما زیرساختی برای انجام آنچه که مردم آن را «مدیریت ترافیک فضایی» می نامند، نداریم، یعنی اینکه بدانیم همه چیز کجا هستند، کجا قرار است باشند و چه برخوردی ممکن است داشته باشند.
من در مورد چیزی به نام سندرم کسلر خوانده‌ام، که در آن شما این واکنش زنجیره‌ای را دارید که زباله‌ها باعث ایجاد زباله‌های بیشتری می‌شوند تا زمانی که فضا کاملا غیرقابل عبور باشد، هیچ سفینه فضایی نمی‌تواند از فضا عبور کند. آیا این چیزی است که ما باید نگران آن باشیم؟
سندرم کسلر بسیار واقعی است. این یک اثر آبشاری است، اما در واقع می تواند بسیار کند باشد، بدون اینکه واقعاً در این مورد عمدی وجود داشته باشد، فکر نمی‌کنم شما فضا را کاملاً غیرقابل عبور کنید. کاری که می‌خواهید انجام دهید این است که فضا را بسیار خطرناک‌تر و گران‌تر خواهید مرد. که ممکن است بتوانید ماهواره‌ای را در آن قرار دهید، اما شاید انسان را نتوانید در آن قرار دهید.
اگر ما به فضا همچون یک اقیانوس بزرگ نگاه می کنیم که شروع به آلوده کردن سواحل آنکرده‌ایم ، آیا در مراحل اولیه یک مشکل بزرگ دیگری مانند پلاستیک در اقیانوس یا تغییرات آب وهوا هستیم مشکلی در آینده که فقط ما شاهد وقوع آن هستیم؟
این بخشی از آن است. این دقیقاً مسئولیت شخصی هم نیست، این یک منبع مشترک است. وما چنین فعالیت عظیم را داریم ولی برای تنظیم و نظارت بر روی آن آمادگی نداریم ولی فکرمی‌کنیم ممکن است مفید باشد، اما ما همه ابزارها را برای اطمینان از انجام ایمن آن را نداریم. ما باید با تکنولوژی پیش برویم. ما همه قوانین و استراتژی‌ها و رویکردها را برای کار بر رویبخش‌های نظامی در فضا را نداریم. ما همچنین همه مقررات برای کار روی جنبه‌هایزیست‌محیطی را نداریم، چیزی که مردم آن را پایداری فضا می‌نامند، که نشان می‌دهد چگونهفضایی را ایجاد کرده‌اید که بتوانید برای نسل‌های آینده هم از آن استفاده کنید؟ و چگونهمطمئن شویم که آن را آلوده نکرده‌ایم؟ ما خیلی زیاد کار داریم که باید انجام دهیم.