به گزارش مبین ۲۴ به نقل از انتخاب، مطالعه مصاحبه آقای محمدحسین کروبی درباره وقایع حج سال ۱۳۶۵ و طرح ادعایی علیه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، انگیزه‌ای شد تا این یاداشت را تحریر کنم:
صرف نظر از اینکه طرح اینگونه ادعا‌ها در شرایط فعلی، با توجه به اینکه سی سال پس از وقوع، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در قید حیات بودند و می‌توانستند مانند هزاران ادعا و پرسش دیگر به آن پاسخ دهند، تا چه اندازه به روشنگری کمک می‌کند و بر فرض صحت، چرا در سی سال گذشته از افکارعمومی مخفی شده است، موجب بروز شائبه‌هایی می‌شود.
برخی می‌گویند جریانی که در دهه شصت دارای گرایش و رفتار‌های رادیکال بوده و اکنون تغییر مواضع داده است، بجای آنکه رسما در رویکرد گذشته خود تجدیدنظر کند، می‌کوشد با دستکاری در وقایع تاریخی، مسئولیت اقدامات خود را بر دوش دیگران بگذارد.
نگاهی بدبینانه می‌گوید جریان افراطی فعلی می‌خواهد با استفاده ابزاری از فرزندان برخی بزرگان، رفتار‌های امروز خود را تکرار عملکرد رهبران سیاسی کشور در دهه نخست انقلاب نشان دهد و با این روش، هم برای خود مشروعیت تاریخی بیافریند و هم با ایجاد اختلاف میان نام بزرگان، به تخریب چهره آن‌ها و کاهش محبوبیت و مرجعیت اجتماعیشان بپردازد.
دیگرانی نیز مدعی هستند که برخی افراد می‌خواهند با تخریب بزرگان در غیاب آن‌ها و جعل روایت‌های تاریخی، برای خود محبوبیت و شهرتی دست پا کنند.
بنده در مقام قضاوت و تأیید این نگاه‌ها نیستم؛ اما می‌دانم سخن گفتن از تاریخ انقلاب، آنهم مقطعی که درباره آن ده‌ها شاهد زنده و اسناد متقن وجود دارد، بیش از آنکه برپایه شایعات و شنیده‌ها باشد، باید براساس مستندات و منابع قابل ارجاع و دسترسی صورت پذیرد و اتکای صرف به حافظه پس از گذشت بیش از سی سال از واقعه نیز نمی‌تواند برای مخاطب اطمینان حاصل کند، از این رو درباره این ادعا تحقیقی مختصر انجام دادم.
بررسی خاطرات مکتوب و روزنوشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۶۵ نشان می‌دهد نه تنها در این سال هیچ‌گونه تنشی بین ایران وعربستان در سطوح بالا وجود نداشته است بلکه روابط حکومت عربستان سعودی با صدام رو به افول گذاشته و ملک فهد پادشاه عربستان، از طرق خاصی به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی پیام می‌دهد طرحی برای حذف صدام و پایان جنگ دارد که این موضوع برای ماه‌ها توسط مقامات بلندپایه کشور در حال پیگیری لابه‌لای اخبار عراق بوده است که در نهایت در اواخر سال ۱۳۶۵، این طرح به موفقیت نمی‌رسد، و عربستان در این سال برخورد خوبی با مسائل ایران داشت و حتی در موسم حج، قبرستان بقیع را به روی زائران ایرانی می‌گشاید.
اقدام خودسرانه ارسال مواد منفجره به حج نیز توسط برخی از دوستان آقای سیدمهدی هاشمی که در حوزه نهضت‌ها فعالیت می‌کردند و در اصفهان و نجف‌آباد نفوذ داشتند، از طریق احضار مدیر کاروان و اجبار وی به همکاری صورت گرفت که برخی روزنامه‌نگاران اسامی این افراد را نیز فاش کرده‌اند.
پس از کشف اقدام این افراد خودسر – که نه تنها تندروی که خود شائبه مسأله‌سازی برای نظام اسلامی داشته – و بازداشت حجاج این کاروان توسط مأموران سعودی، موضوع از طریق آقای بشارتی قائم‌مقام وقت وزارت خارجه به اطلاع آیت‌الله هاشمی رفسنجانی می‌رسد و با انجام تحقیقات توسط عربستان و احراز خودسرانه بودن اقدام و پیگیری جمهوری اسلامی از طرق دیپلماتیک، اکثر حجاج آزاد می‌شوند.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در خطبه‌های نماز جمعه تهران در مورخ هفتم شهریور ۱۳۶۵ که بپیوست ارائه شده است، ضمن تقدیر از اقدام دولت عربستان در بازگشایی بقیع و آزادی اکثر حجاج، درخواست آزادی ده نفر زندانی باقیمانده را نیز از دولت عربستان طرح کرده و اعلام می‌کند در صورت وجود تخلف فردی از این زندانیان، موضوع مورد بررسی و برخورد قرار خواهد گرفت و بطور ظریف نیز بر همکاری ایران وعربستان در منطقه و جهان اسلام تأکید می‌کند.
پیرو ایراد این خطبه‌ها، آقای کروبی از عربستان با دفتر امام خمینی تماس می‌گیرد و اطلاع می‌دهد افراد باقیمانده ده نفر نیستند و سه نفرند که براساس نظر موافق آقای هاشمی و مرحوم سید احمد خمینی، قرار می‌شود ایشان از ملک فهد تشکر کند.
اکنون پرسش اینجاست که کدام شاهد و مستند، بر نسبت دادن این اقدام اشتباه ناشیانه به مسئولان ارشد نظام وجود دارد که حتی جنایت حکومت عربستان سعودی در حج خونین سال ۱۳۶۶ را نیز به این واقعه مرتبط کرده و به نوعی تلافی حکومت عربستان جلوه دهد؟
اگر هم بخواهیم زمینه‌ای برای وقوع این جنایت جست‌وجو کنیم همانگونه که در نتایج بررسی‌های مسئولان وقت حجت‌الاسلام عبدالله نوری و دکتر هادی ذکر شده و در خاطرات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز منعکس شده است، نفوذ جریان تندرو در بعثه بوده که این حادثه، بستر‌ها و عوامل مؤثر در آن، خود می‌تواند مورد تحقیق پژوهشگران قرار گیرد.
البته انصاف این است که اینگونه ابهام‌سازی و تحریف حقایق را به حجت‌الاسلام والمسلمین کروبی نسبت ندهیم چرا که ایشان در طول حدود ۲۵ سالی که از این حوادث در آزادی سپری و در چندین رقابت سیاسی نیز با آیت‌الله هاشمی رفسنجانی شرکت کردند، اقدام به طرح اینگونه مسائل شائبه‌دار نکرده و روا نیست زمانی که ایشان در حصر بوده و از دسترسی مستقیم به رسانه و تربیون محروم هستند، در مورد ایشان قضاوت ناشایست کنیم.
بازخوانی حوادث تاریخی اگرچه برای افکارعمومی موضوعی جذاب و مفید است، اما اگر تحت تأثیر منافع شخصی و پیش فرض‌ها قرار گیرد موجب ارائه روایتی نادرست و مجعول به نسل آینده می‌گردد. البته اکنون که خوشبختانه بخشی از مستندات نظیر شرح مذاکرات تصویب و اصلاح قانون اساسی در دسترس عموم قرار دارد و بسیاری از شخصیت‌های مطلع و مؤثر در آن حوادث نیز در قید حیات هستند و می‌توانند در این باره روشنگری کنند که بطور نمونه می‌توانم به سه ادعایی که در ماه‌های گذشته در مورد نقش آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در حذف شورای رهبری، مدت‌دار شدن رهبری و افزوده شدن کلمه مطلقه در اصلاح قانون اساسی مطرح شد اشاره کنم که خلاف واقع بودن هر سه این ادعا‌ها با مروری بر مشروح مذاکرات اصلاح قانون اساسی که هم اینک در دسترس عموم قرار دارد و در سایت روزنامه رسمی نیز منتشر شده است، براحتی قابل مشاهده است.
پیوست اول:
بخشی از خطبه‌های نماز جمعه آیت الله هاشمی رفسنجانی در ۷ شهریور ۵۱۳۶ پس از حج
ما در این هفته شاهد باز شدن محدوده قبرستان بقیع بودیم که ماهم به طور محدود از عربستان سعودی تشکر می‌کنیم وخبر آزادی یکصد و چند نفر از زائرانمان را داشتیم که بی جهت گرفته بودند و حالا خواهید دید این‌ها که آمدند به طوری که ما در گزارش بعدی دیدیم بیش از نصف این‌ها کسانی بودند که بالای ۷۰ سال سن داشته اند از زن ومرد که بیچاره‌ها از حجشان ماندند، حج ناقصی برای این‌ها ترتیب دادند و در زندان‌های عربستان در ایامی که همه رفته بودند برای زیارت حج، گرفتار بودند، از این جهت خوب کاری کردند. .
ولی متاسفانه هنوز حدود ده نفر از افراد ما را نگه داشته اند، بدون اینکه ما بدانیم جرم این‌ها چه بوده و ما را در جریان نگذاشتند. من تاکید می‌کنم به مسئولان عربستان از این طریق باعث تیرگی روباط ما نشوند، ما نمی‌خواهیم روابط ما با کشور عربستان که می توانیم با همکاری مشکلات منطقه را حل کنیم تیره بشود.
اگر شما از یان راه بخواهید بهانه جویی کنید، مسئولیت عواقب بعهده خودتان است و بدانید که این مسایل در جنگ و موضع ما نمی تواند تاثیری بگذارد… بازهم از شما می‌خواهیم این غائله‌ای را که به جهت بوجود آمده تمام کنید و اگر واقعا در بین این‌ها کسی هست که تخلفی کرده، خوب ما خودمان می‌رسیم، با ما در میان بگذارید، ما مساله او را حل خواهیم کرد
پیوست دوم:گزیده‌ای از خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی
۲۰ مرداد ۱۳۶۵
آقای بشارتی اطلاع داد که عربستان اعلان کرده چند نفر از حجاج ایرانی در ساک‌های خود تی. ان. تی داشته‌اند… درباره کاروانی که در جده گیر افتاده و جمعی از حجاج که در ساک آن‌ها مواد منفجره کشف و بازداشت شده‌اند، پیگیری کردم. معلوم شد؛ که حجاج بی‌اطلاع بوده‌اند. فقط رئیس کاروان می‌دانسته. به وزارت خارجه و اطلاعات گفتم که برای ملاقات با رئیس کاروان در حج تلاش کنند.
۱ شهریور
آقای عبدالحلیم خدام معاون رئیس جمهور سوریه به ایران آمده و می‌خواهد با من هم ملاقات کند. ملاقات محدود شد. شب آقای خامنه‌ای خبر دادند که بیشتر برای وساطت در مورد برخورد ما با عربستان سعودی آمده و خواسته است که کشتی‌های عربستان را در سیاست مقابله به مثل نزنیم و ادعای فهد را در خصوص عدم همکاری با عراق در زدن سیری و… عدم ایذاء زوّار بازداشت شده در عربستان را گفته و بالاخره از آقای خامنه‌ای قول گرفته که تا دو هفته دیگر، کشتی‌های عربستان را نزنیم.
۵ شهریور
از مکه تلفنی درباره زوار بازداشتی خبر دادند که سعودی‌ها قول داده‌اند، فردا آزادشان کنند. درباره دونفری که از دست مأموران سعودی در رفته‌اند و دنبال وسیله‌ای برای خروج از عربستان‌اند، صحبت شد.
۶ شهریور
خبردادند که عربستان صدوسه نفر از صدوسیزده نفر حجاج بازداشتی ما را آزاد کرده است.
۷ شهریور
عصر احمدآقا تلفنی گفت که آقای کروبی می‌گوید ده نفر باقی نیستند، دو سه نفری هستند. قرار شد خود ایشان از فهد تشکر کند.
۱۹ شهریور
در خصوص روابط باعربستان به وزرات خارجه ماموریت داده شده، با توجه به اظهارات اخیر سعودی‌ها در خصوص ادعای عدم کمک به عراق و علاقه به تحسین روابط با ما اقدام کنند.
۳۰ شهریور
آقایان روحانی و هادی برای پیگیری معامله تسلیحاتی کمک به آزادی گروگان‌های آمریکا در لبنان و تقویت روابط با عربستان و تلاش برای نجات زندانیانمان در عربستان آمدند.
۹ مهر
وزیر نفت که از عربستان و کویت برگشته بود، گزارش‌های خوبی داشت. ملک فهد اعلام کرده بود که صدور نفت عراق از طریق عربستان قطع شده و دیگر سعودی کمکی به عراق نمی‌کند و موافق حذف صدام است و می‌خواهد روابطش را با ایران حسنه کند. قرار شده فرآورده نفتی از سعودی بخریم. او پیشنهاد کرده یک هفته جنگ را متوقف کنیم و قول داده که در پایان آن، صدام را کنار می‌گذارند. قرار شد در خصوص کیفیت این امر مذاکره شود.
۲۱ مهر
آقازاده از ژنو تلفنی اطلاع داد که زکی یمانی]وزیر نفت عربستان سعودی [ گفته آقای فهد در عربستان گفته فردی از ایران به آنجا برود تا درباره پیشنهاد کیفیت حذف صدام مذاکره کنند
۱۲ آبان
آقای]علی محمد [ بشارتی]قائم مقام وزیر امور خارجه آمد. از وضعی که در ارتباط با بیت آیت‌الله منتظری پیش آمده، اظهار نگرانی کرد، ضمن اینکه به ضرورت تعقیب گروه سید مهدی تاکید داشت… ظهر آیت‌الله خامنه‌ای آمدند… درباره کیفیت کار با عربستان سعودی در مورد پیشنهاد حذف صدام مذاکره کردیم.
۲۲ مرداد ۱۳۶۶ پس از حج خونین
آقای عبدالله نوری آمد. او از مکه برگشته است. کمی از وقایع درگیری با سعودی‌ها را گفت. تردید دارد که همه تقصیر‌ها از سعودی‌ها باشد. ضمن اینکه جنایت آن‌ها را غیر قابل گذشت می‌داند. گفتم دیشب همین موضوع مطرح شد و قرار شد خود ایشان، موضوع را به صورت “سری” بررسی کند و گزارش نماید.
۲۸ مرداد
عصر آقایان عبدالله نوری و دکتر هادی آمدند. توضیحاتی درباره جمعه خونین مکه دادند. معتقدند نفوذ گروه تندرو در بعثه در بروز حادثه بی اثر نبوده و مهار از دست در رفته بود. v