بسم الله الرحمن الرحیم
عالیجناب؛ آقای آنتونیو مانوئل الیویرا گوترش
دبیر کل محترم سازمان ملل متحد
سلام علیکم
امروز دهم دسامبر روز بین‌المللی حقوق بشر و مصادف با هفتاد و دومین سال‌روز صدور اعلامیه جهانیحقوق بشر از سوی سازمان ملل متحد است.
در چارچوب مفاهمه و همکاری‌های بین‌المللی قطعنامه ۲۱۷ یعنی اعلامیه جهانی حقوق بشر که در ۱۰دسامبر ۱۹۴۸ به تصویب مجمع عمومی آن سازمان رسید را از حیث اهمیت موضوع و شخصیت ذاتی،حتی بالاتر از منشور ملل متحد، باید مهم‌ترین سند جهانی به شمار آورد.
از همین‌رو است که این اعلامیه تاریخی، رکورد بیشترین ترجمه در طول تاریخ را در بین مکتوبات، باترجمه شدن به ۳۰۰ زبان دنیا، از آن خود کرده است.
در مقدمه اعلامیه مذکور که فلسفه وجودی این سند تاریخی را انعکاس می‌دهد، نکات بنیادین، مهم وبرجسته‌ای خاطر نشان شده است که درک مشترک از مفاهیم حقوق بشری، و لزوم تحقق، تأمین ودیده‌بانی برای استمرار وجودی آنها به عنوان دلیل ضروری تصویب اعلامیه مذکور برشمرده شده است.
منطق نگاه و رویکرد صادر کنندگان اعلامیه یاد شده بر این مؤلفه‌ها استوار بوده است:
۱- بازشناسایی حرمت ذاتی انسان، حقوق برابر و سلب‌ناپذیر تمامی اعضای خانواده بشری و ابتنایآزادی، عدالت و صلح در جهان (به عنوان برجسته‌ترین مظاهر آرمان‌های مشترک بشری) بر آنها
۲- اتخاذ نگاه آرمانی برای ساختن جهانی که همه انسان‌ها در آن از حق آزادی در بیان، آزادی در عقیده،آزادی از ترس و آزادی از فقر برخوردارند.
۳- حاکمیت قانون برای منع از بیدادگری و ستمکاری به گونه‌ای که دیگر نیازی به شوریدن مردم ستمدیده(به عنوان آخرین راه حل) نباشد.
۴- گسترش روابط بین ملت‌ها
۵- ارتقاء توسعه اجتماعی و بهبود وضعیت زندگی در فضای آزادتر
۶- دستیابی به سطح بالاتری از حرمت جهانی برای حقوق بشر و آزادی‌های زیربنایی و دیده‌بانی آن
اکنون در سالهای آغازین از هشتمین دهه از عمر این سند تاریخی، با ملاحظه ابعاد مختلف تحولات درجامعه بشری، رویدادهای شگرف مثبت و حوادث تلخ سنگین، باید ضمن اذعان به دستاوردهای ارزشمند،آشکارا اعتراف کرد که اعلامیه جهانی حقوق بشر، علیرغم نگاه نسبتاً بلند و جامع به حقوق انسان، درعمل به عنوان میزانی برای سنجش عملکرد دولت‌های عضو، به تضمین حقوق مصرح و دیده‌بانی آن‌هانیانجامیده است.
این امر گرچه می‌تواند ریشه در مسائل گوناگون داشته باشد، لیکن به عنوان مهم‌ترین عامل، باید به نقشو رویه سازمان ملل در اجرای مصوبات و تحقق منویات دولت‌های عضو در مصوبات مشترک اشاره کرد.
تردیدی نیست که سازمان ملل متحد به عنوان بزرگترین دستاورد جهانی جامعه بشری می‌توانست ومی‌تواند در تحقق آزادی، عدالت، صلح، تعمیق فضای همزیستی مسالمت‌آمیز، توسعه همکاری‌ها ومشارکت در تضمین و دیده‌بانی حقوق همه جانبه افراد و ملت‌ها و ارتقاء سطح زندگی برای همگان، نقشیبه مراتب فراتر و بالاتر ایفا نماید.
وجود جنگ‌ها، فقر، فاصله طبقاتی، نژاد پرستی، تبعیض و واگرایی‌های مذهبی سیستماتیک وسازماندهی شده، موجبات آزردگی روح انسان را در جهان پدید آورده و به نارضایتی فراگیر و گسترده درمیان جامعه بشری دامن زده است.
این در حالی است که توسعه شخصیت انسان و پیشرفت در حوزه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات برهمبستگی بین جوامع تاکید داشته و از رهگذر افزایش امکان رصد عملکرد دولت‌ها و گروه‌ها و به موازاتشکل گیری اثر بخش افکار عمومی جهانی، علی القاعده، کار سازمان ملل متحد در پایش حقوق بین‌المللیو تحقق آرمان‌های اعلامیه جهانی حقوق بشر و برخورد با موارد نقض و تخطی از آنها تسهیل شدهاست.
بر خلاف انتظار، گسترش مسابقه ضدانسانی تسلیحاتی، بروز جنگ‌ها و کشتارهای بی رحمانه وحاکمیت سایه ترس و فقر بر بخش وسیعی از جغرافیای انسانی و اعمال تبعیض، دوگانگی و بلکهچندگانگی درباره انسان‌ها تقریباً در همه جای جهان، نشان از این واقعیت تلخ دارد که سازمان ملل متحددر انجام مسئولیت خطیر و جهانی خود موفق نبوده است.
این سازمان علیرغم برخورداری از فلسفه‌ای بزرگ و منطبق بر عقل و فطرت انسانی، به دلیل تأثر از فضایجنگ دوم و به طور خاص، با دخالت موثر و بلکه رهبری فاتحان آن جنگ، در فرایند شکل گیری وسازماندهی، بنیانی کج یافت و از این رو توانایی و شایستگی لازم برای اعمال یکسان قانون حقه وعادلانه، آنچنان که باید، را از دست داد.
اینک در پاسخ به انتظار بر حق آحاد مردم و ملت ها در سراسر جهان مبنی بر وجود سازمانی کارآمد برایپیشبرد مؤثر امور مشترک انسانی در راستای آرمان‌های جامعه بشری، ضمن گرامیداشت این روز بزرگ برآن شدم تا به عنوان کارشناسی دلسوز، در احترام و تعهد نسبت به حقوق همه جانبه همنوعانم در جهان،ضرورت بازبینی در منشور ملل متحد و تجدید سازماندهی این سازمان را مطرح نموده و بر آن تاکیدنمایم.
بدیهی است که گذشت بیش از هفتاد و پنج سال از تأسیس سازمان ملل متحد و ارزیابی‌ها از توفیقات وناکامی‌های آن سازمان و تجربیات ارزشمند جهانی، تلاش همگانی برای انجام اصلاحات لازم را منطقی وضروری می‌نماید.
برای اجتناب از اطاله کلام و با موکول کردن ارائه مباحث کارشناسانه به وقت مقتضی، تنها به منظور آغازبحث، به مهم‌ترین نقص، بلکه تناقض در ساختار سازمان ملل متحد اشاره می‌نمایم.
بدون تردید روح اصلی تشکیل سازمانی که ملت‌های عضو در جهان را نمایندگی می‌کند و نیز روح اصلیاعلامیه جهانی حقوق بشر و منشور ملل متحد، تساوی همه ملت‌ها در حق رأی و نیز تساوی آحادانسان‌ها در برخورداری از حقوق و برابری در مقابل قانون است.
بر این اساس انتظار می‌رود که سازمان ملل متحد در تعلق یکسان به همه ملت‌ها و با شناسایی حقوقبرابر برای آنها، از هر اندیشه و هر تلاش آزادی‌بخش و عدالت‌طلبانه حمایت کرده و در راستای احقاقحقوق ملت‌ها و افراد، با هر نوع اقدام نقض‌کننده مخالفت نموده و در برابر آن ایستادگی نماید.
وجود برخی امتیازات ویژه برای معدودی از اعضای (فاتحان جنگ دوم)، نقض غرض بزرگی است که نهتنها مانع از توفیق سازمان یاد شده در انجام مأموریت‌های آن است بلکه خود عامل بزرگی در گسترشنابسامانی، جنگ و فقر بوده است.
دائمی بودن برخی اعضاء در شورای امنیت، وجود حق وتو و تسلط آن شورا بر ارکان سازمان و از جملهمجمع عمومی، به طور مضاعف در تباین آشکار با حرمت ذاتی نوع انسان و حق برخورداری همگان ازحقوق مساوی است.
بدین ترتیب قدرت‌های بزرگ و به طور خاص ایالات متحده آمریکا با سوءاستفاده از اختیارات انحصاریدر شورای امنیت، عملاً نه تنها سازمان ملل را از انجام مأموریت‌های قانونی و عادلانه باز می‌دارند، بلکهبا استفاده ابزاری از سازمان مذکور، سلطه خود بر دولت‌ها و ملت‌های دیگر را گسترش داده و منابع آنان رابه یغما می برند.
اینجانب پیشتر و در ابتدای مسئولیت جنابعالی در سازمان ملل متحد، در پیام تبریکم این مساله و نکاتیدیگر را به استحضار شما رساندم و نیازی به تکرار آن نمی بینم.
اکنون یادآور می‌شوم که دوره مسئولیت‌ها به سرعت می‌گذرد و انتظار نمی‌رود که سازمان ملل، در روالجاری،نقش قابل ملاحظه و برجسته‌ای در حل مناقشات، رفع چالش‌ها، برطرف کردن زمینه‌های تخاصم واختلاف، بسترسازی برای توسعه و تعمیق مناسبات و همکاری‌های بین‌المللی، گسترش آزادی و عدالت وارتقاء سطح زندگی مردم جهان ایفا نماید.
از این‌رو پیشنهاد می‌نماید که در پاسخ به انتظارات جهانی، دستور فرمایید اعمال اصلاحات لازم درمنشور ملل متحد، از مسیر قانونی، در دستور کار قرار گیرد و به منظور حصول بهترین اصلاحات، ازنمایندگان ملت‌ها، صاحب نظران سیاسی و حقوق‌دانان از سراسر جهان برای هم‌اندیشی دعوت به عمل آیدتا با هم‌افزایی پیشین، مجمع عمومی را در اتخاذ این تصمیم تاریخی یاری نمایند.
بدین ترتیب افتخار این اقدام منطقی، ضروری و البته شجاعانه، در تقویم تاریخ سازمان ملل متحد ذیلدوره مسئولیت جنابعالی به ثبت خواهد رسید.
امیدوارم در انجام این رسالت مهم موفق باشید.
محمود احمدی‌نژاد
رئیس سابق جمهوری اسلامی ایران
۱۷ دسامبر ۲۰۲۰
۲۷ آذر ۱۳۹۹