✍️ حسین یزدی
ژئوپولتیک قفقاز تغییر نکرده اما آنچه که تغییر کرده جغرافیای سیاسی منطقه است.
در دورانی که ارمنستان، قره‌باغ را اشغال کرده بوده ایران نقش مهمی پیدا کرده بود و هم آذربایجان را به نخجوان(تکه جدا افتاده از خاکش)، ترکیه و دریای سیاه و خلیج فارس متصل می‌کرد و هم ارمنستان را به خلیج فارس می‌رساند.
این مسائل موجب می‌شد یقه آذربایجان و ترکیه همیشه در دست ایران باشد و آذربایجان همیشه خود را متکی به ایران ببیند.
اما آذربایجان در قرارداد صلح با ارمنستان، خودش را از ایران جدا کرد و قرار شد کریدوری در خاک ارمنستان، این کشور را به نخجوان و ترکیه و دریای سیاه وصل کند.
ضمن اینکه مسیر ارمنستان به خلیج فارس هم گرفتار اما و اگر شد و اگر ارمنستان بخواهد یک کریدور مرزی با ایران داشته باشد باید با اجازه و همکاری نخجوان آذربایجان باشد و در واقع ارمنستان در این جنگ همه چیز را باخت.
در سال ۲۰۱۸ نیکول پاشینیان و غربگریان در این کشور انقلاب رنگی کردند.
در واقع انقلاب آن‌ها، علیه روسیه‌ای بود که ضامن امنیت آن‌ها و سرزمین‌های اشغالی قره‌باغ بود که آن را آرتساخ نامیده بودند.
در تمام این سال‌ها آذربایجان مشغول خرید پهپاد از اسرائیل بود و اخبار آن و بودجه نظامی ۱/۴ میلیارد دلاریش منتشر می‌شد اما پاشینیان و دولتش در خواب بودند.
در تمام مدت جنگ اخیر قفقاز، روسیه سکوت کرد و گفت ما طبق پیمان سازمان امنیت جمعی در زمانی ورود می‌کنیم که آذربایجان به خاک ارمنستان حمله کند و در واقع اجازه داد که آذربایجان قره‌باغ را پس از ۳۰سال آزاد کند.
روسیه هم از ارمنستان دلگیر بود و هم روابط گرمی با ترکیه در لیبی و سوریه پیدا کرده بود.
طبق پیمان صلح موقت، آذربایجان به تمام ۷شهر اشغالیش که ارمنستان آن‌ها را به بهانه منطقه حفاظتی قره‌باغ اشغال کرده بود آزاد کرد.
استپانکرت، پایتخت آرتساخ و یا همان خان‌کندی، پایتخت قره‌باغ هم به کنترل روس‌ها درآمد تا امنیت ارامنه را روس‌های مسیحی ارتودکس هم مذهب با ارامنه ضمانت کنند.
ترکیه گفته که می‌خواهد در نیروهای حافظ صلح در قره‌باغ حضور داشته باشد که به نظر نمی‌رسد روس‌ها به آن‌ها اجازه چنین کاری را بدهند و شاید آن‌ها بتوانند در حاشیه قره‌باغ و در خاک آذربایجان نیرویی را مستقر کنند.
همچنین به نظر می‌رسد روس‌ها خطر پان ترکیسم را جدی گرفته‌اند.
ترکیه گفته با آذربایجان یک ملت با دو دولت هستند که حرفی بسیار ترسناک است و ترک‌ها طمع‌کار حزب عدالت و توسعه با تفکرات اسلامگرایانه و پان ترکیسم فردا می‌توانند ادعا کنند با ترکمن‌ها، قرقیزها و ازبک‌ها و آذربایجانی‌های ایران که همگی ترک هستند یک ملت و چندین دولت هستند تا اردوغان بتواند به رویاهایش برای احیای امپراطوری سلجوقی تحقق بخشد و برای همین روسیه در امتداد شمالی ارس مستقر شد.
روسیه برای تضمین صلح و حفاظت از کریدور آذربایجان به نخجوان در ارمنستان مستقر خواهد شد و این موجب خواهد شد که روس‌ها در ارمنستان حضور جدی‌تری از این به بعد داشته باشند و دولت غربگرای ارمنستان هم نفس‌های آخر را می‌کشد و امروز هم وزیر امورخارجه آن رفت.
و در واقع ارامنه در قرن ۲۱ هم فهمیدند پناهی جزء روسیه ندارند و دیدند که فرانسه و آمریکا و دیگر کشورهای مینسک و اروپا آنقدر گرفتار مشکلات داخلی و کرونا و حتی تنش با ترکیه هستند که نتوانستند به کمک آن‌ها بروند و همچنین سرزمین آنان هم ارزش سرمایه‌گذاری ندارد و آن‌ها برای بقاء در میانه سرزمین‌های ترکان مسلمان مثل همیشه تاریخ راهی جزء روسیه ندارند، همانگونه که روس‌ها در نبرد ترکمنچای به خاطر آنان با ایران جنگیدند و ایران را از قفقاز جدا کردند و حافظ آنان در مقابل ترکان عثمانی بودند.